“Oxytocics” zijn middelen die contractie van het myometrium van de uterus stimuleren. Klinisch toegepaste “oxytocics” omvatten allereerst oxytocine en daarnaast nog enkele prostaglandinen en ergot alkaloïden.
Oxytocine (letterlijk 'snelle baring') wordt geproduceerd in de hypothalamus. Het is een octapeptide met zeer korte halfwaardetijd. Vanuit de hypothalamus wordt het via axonen naar de neurohypofyse getransporteerd, waar het wordt afgegeven aan de bloedbaan. Ook het corpus luteum produceert oxytocine. Oxytocine leidt tot een toename van de uteruscontractiliteit. Bij de meeste diersoorten neemt de gevoeligheid van het myometrium toe naarmate de dracht vordert. Het myometrium van het rund blijft na de partus gedurende 48-56 uur gevoelig voor oxytocine. Het myometrium van het paard blijft eigenlijk altijd gevoelig. Oxytocine stimuleert tevens de contractie van het gladde spierweefsel om de alveolen van de melkklier, die daarop reageert met het laten schieten van de melk. Ook speelt oxytocine een rol bij de luteolyse.
Indicaties: Oxytocine verhoogt de activiteit van de gladde spieren van de uterus tijdens de partus. Oxytocine is dan ook geïndiceerd bij weeënzwakte. Men dient echter wel te bedenken dat een stagnerende partus het gevolg kan zijn van bijvoorbeeld afwijkende ligging van de vrucht. In dergelijke gevallen is oxytocinetoediening gecontraïndiceerd.
Post-partum wordt oxytocine ingezet bij uterusbloedingen en retentio secundinarum en om kortdurend de melk te laten schieten.
QG02AD Prostaglandinen
Prostaglandinen zijn hormonen die lokaal geproduceerd en gesecerneerd worden. Zij worden overal in het lichaam aangetroffen en veroorzaken een groot aantal farmacologische en fysiologische effecten. Zo hebben prostaglandinen onder meer invloed op de activiteit van glad spierweefsel (longen, vaatstelsel, uterus, maagdarmkanaal), op de maagsapsecretie (o.a. prostaglandine E2), de tonus van de bloedvaten en de bloeddruk, remming van de bloedstolling (thromboxaan), de contractiekracht van het myocard en de uitscheiding van natrium met urine.
PGF2α: PGF2α speelt een belangrijke rol bij de regressie van het corpus luteum. Bij veel diersoorten synthetiseren endometriumcellen PGF2α. Wanneer zich geen embryo in de baarmoeder innestelt wordt PGF2α afgescheiden door de uterus. PGF2α reduceert de bloedvoorziening van het corpus luteum (vasoconstrictie) en heeft een direct effect op de luteale cellen. Dit heeft tot gevolg dat het corpus luteum te gronde gaat en een nieuwe oestrische cyclus kan beginnen.
Ook heeft PGF2α een direct effect op het gladde spierweefsel van de uterus. Dit leidt onder andere tot contracties van de uterusmusculatuur en, mogelijk secundair aan deze contracties, tot dilatatie van de cervix. Hierdoor kan abortus opgewekt worden. Van dit contraherend effect op de uterus wordt ook gebruik gemaakt bij de behandeling van endometritis met prostaglandinen.
Indicaties PGF2α analogen: Prostaglandinen worden ingezet bij regulatie van de oestrus door het tot stand brengen van luteolyse (alleen bij aanwezigheid van een persisterend corpus luteum). Toedienen in de vroeg-luteale fase van de cyclus heeft geen effect. Pas bij aanwezigheid van een actief corpus luteum veroorzaakt PGF2α een snel optredende luteolyse, die gevolgd wordt door follikelgroei, bronst en ovulatie. Van dit effect wordt gebruik gemaakt bij oestrusregulatie en het beëindigen van schijndracht (geit).
Prostaglandinen hebben een direct effect op het gladde spierweefsel van de uterus. Hiervan wordt gebruik gemaakt bij de inzet van prostaglandinen bij:
- behandeling van chronische endometritis en pyometra;
- uitdrijving van gemummificeerde vruchten;
- inductie van de partus;
- beëindiging van ongewenste dracht.
Bijwerkingen: Prostaglandinen hebben een smalle therapeutische breedte. Bijwerkingen (koorts, speekselen, braken, diarree, ataxie, hypotensie, bronchoconstrictie) worden frequent gezien, met name het eerste halfuur na parenterale toediening. Bij de hond blijkt dat wandelen, onmiddellijk na toedienen, de bijwerkingen kan verminderen. Bij de behandeling van een endometritis (vooral bij pyometra) met PGF2α bestaat het risico dat een uterusruptuur optreedt.
Contra-indicaties PGF2α analogen: Dracht (behalve in bovengenoemde gevallen), acute en subacute stoornissen van luchtwegen, hart of maagdarmstelsel.
Waarschuwing: Prostaglandinen zijn zeer potente verbindingen. Vermijd direct contact met de huid van de toediener. Prostaglandinen moeten niet worden toegediend door astmapatiënten of zwangere vrouwen.
Voor alle producten in deze klasse, klik hier.
|